ወደ የሚፈልጉት ቋንቋ ይቀይሩ Translate to different Languages

Wednesday, November 30, 2022

A Global Conference, like the UN, does not get attention from the western media when it is held in Africa.

17th UN International Internet Conference is going on in Addis Ababa, Ethiopia


=============

December 1,2022

==============

This Monday, November 28, 2022, Addis Ababa was busy hosting a huge Global Conference, the 17th UN International Internet Conference, that gathered over 3,000 participants worldwide. The meeting, continuing till December 2, 2022, is so important and expected to generate new ideas to the internet world. The Ethiopian Ministry of Innovation and Technology, the Ethiopian Government as a whole, and the African Union make the meeting so pleasant and comfortable for the participants. Addis Ababa, one of the top three diplomatic cities in the world, has a tremendous experience hosting such big conferences. It is impossible to ignore such a vital meeting by any media service that feels responsible to the International community.

On Monday evening, the same day the UN conference opened, I tried to visit different TV channels like BBC, CNN, …and some other known western media. My expectation was that the UN International Internet Conference would be their primary news headline. Because this is a very key meeting that the UN has organized, General Secretary António Guterres's Video message was viewed by the participants, the deputy Secretary presented physically and over 3000 participants from all over the world are attending. So how can the media dare to undermine such a big conference as if it is not useful and universal?   As far as my visit, ‘’all africa.com’’, the UN News Agency, and all Ethiopian local and global media were the major media that took responsibility to update the world on the day-to-day activities of the conference. But other media are almost nothing they did on this very current and annual conference.


I am not talking about local, regional, or continental meetings. I am talking about the Global conference organized by the UN on the issue of our world’s futurity related to the internet. What could be the primary news for any International media, if this conference couldn’t be a focus?

Last year, the 16th Global Internet Conference was held in Poland. I tried to visit how it was reported by similar media on the same issue. We are sharing the same world. Media is responsible for focusing at least on our world’s strategic common issues, like the 17th UN International Internet Conference.


Now here are my questions: what are the criteria of the media for a conference to get attention and be reported primarily? Is it to be an International? Should it be organized by the UN? The 17th UN International Internet Conference fulfilled all these criteria. But not yet get attention or reported by ‘’International’’ media. Yes, the meeting is in Addis Ababa, the Ethiopian capital, where the African Union Headquarters is. My last word is that Africa needs its own media that can at least report to the world, such as a huge global conference.
================

Getachew Bekele

Gudayachn Editor


Saturday, November 26, 2022

የዋጋ ንረት ጉዳይ የፀጥታ አና የሀገር ደህንነት ጉዳይ ነው። የኢትዮጵያ የዋጋ ንረትን ለማቃለል መንግስት መከለስ ያለበት ቁልፍ የፖሊሲ ጉዳይ።


=========
ጉዳያችን ልዩ
=========

አይኢም ኤፍ የዋጋ ግሽበትን (ንረትን) ሲተረጉም ''በተወሰነ ጊዜ ውስጥ የሚለካ አጠቃላይ የዋጋ ንረት ሲሆን ይህ የዋጋ ንረት አጠቃላይ ሀገራዊ የኑሮ ውድነትን ያስከትላል '' በማለት ይገልጸዋል።የዋጋ ንረት የአዳጊው ዓለም ችግር ብቻ ሳይሆን የበለፀጉትም ሀገሮች እራስ ምታት ነው። ይህ ግን በቃ! በአኛ ሀገር የሚፈታ አይደለም ተብሎ አጅ ተጣጥፎ የሚቀመጡበት ጉዳይ አይደለም። ሲጀምር የአዳጊ ሀገሮች የዋጋ ንረት እና ያደጉ ሀገሮች የዋጋ ንረት በገበያ ባህሪውም ሆነ በሕዝቡ የገበያ የመግዛት አቅም አንዲሁም ያለው ነባራዊ የፖለቲካ፣የማኅበራዊ፣የምጣኔ ሃብታዊ አና የሕዝብ ብዛት (ዲሞግራፊ ) ሁኔታ ሁሉ የተለየ ነው። ስለሆነም ከራሳችን ሀገር አንፃር የችግሩ ዓይነትም የተለየ እንጂ በስመ የዋጋ ንረት በቀጥታ የምጣኔ ሀብት ሳይንስ መርሆዎች ብቻ ለመፍታት የሚሞከር አይደለም የሚል አምነት አለኝ። ይህ ማለት መሰረታዊ የዋጋ ንረት የተመለከቱ የምጣኔ ሀብት መርሆዎችን መቃረን ማለት አይደለም።ከአዚህ ይልቅ የአኛ ሀገር የዋጋ ንረት ጉዳይ ከምርት ማነስ አና የብር የመግዛት አቅም መውረድ ባሻገር መታየት ያለባቸው ሦስት ቁልፍ ጉዳዮች ላይ ለማትኮር ነው።

የነፃ ገበያ የተረዳንበት አግባብ ''ከመምህሩ ደቀመዝሙሩ'' ሆኗል።

የነፃ ገበያ የሚለው ፅንሰ ሃሳብ ከተወለደበት ያደጉ ሀገሮች ወደ አፍሪካ አና የአኛ ሀገር ሲመጣ የሆነ ልቅ የሆነ የገበያ አስተሳሰብ አንዳለ ተደርጎ ተተርጉሟል ወይንም ያደጉት ሀገሮች የአኛን ምሁራን ሲያስተምሩ አጋንነው ነግረውብናል አልያም በሚገባ አልተረዳነውም።ነፃ ገበያ ጥሬ ትርጉሙ ዋና ማጠንጠኛ የሚያርፈው ዋጋ የሚወሰነው በፍላጎት ስፋት አና ጥልቀት መሰረት ኩባንያዎች በሚያደርጉት የአርስ በርስ ነፃ ውድድር ነው የሚል ነው። ይህ ፅንሰ ሃሳቡ ነው። በአዚህ መሰረት ብቻ ነው ግን ያደጉት ሀገሮች የሚሰሩት? የአሜሪካ መንግስት አንዳንድ ኩባንያዎች ከሚገባው በላይ ስያብጡ ከአዚህ በላይ ማበጥ አትችሉም።አደጋ አለው በሚል በከፍተኛ ፍርድ ቤት ውሳኔ ከሩቻቸው አልገታቸውም? 

አሜሪካ አንደ አውሮፓውያን አቆጣጠር 1890 ዓም ያወጣችው ''የሻርመን ሕግ'' አንዱ አና በዋናነት የሚያዘው ግዙፍ ኩባንያዎች አና ነጋዴዎች ገበያውን ባላቸው የመቆጣጠር አቅም ምክንያት የዋጋ ንረቱን አንደፈለጉ አንዳያወጡት ብቻ ሳይሆን ገበያውን ሕገወጥ አንዳያደርጉት የታሰበበት ነው።በአዚህ መሰረት አንደማይክሮሶፍት ያሉ ግዙፍ ኩባንያዎችን የአሜሪካ ፍርድቤት አየጠራ የማስተካከያ የሕግ ''ሞረዱን'' አሳይቷል። አዚህ ላይ ከኢትዮጵያ አንፃር ሲታይ ይህ የሞኖፖል የገበያ ሁኔታ ላይ መች ደረስን? የሚል ጥያቄ ሊያስነሳ ይችላል። ጉዳዩ የተነሳው የነፃ ገበያ በመርህ ደረጃ ያለ አንጂ በአውነታው ሲታይ ግን መንግሥታት በተለያዩ ፖሊሲዎቻቸው የዋጋ ሁኔታዎችን የመቆጣጠራቸው ሚና የማይተካ መሆኑን ለማሳየት የቀረበ ነው።የነፃ ገበያ ፅንሰ ሃሳብ አመንጭዎችም ሆኑ አራማጆች ቆይተው የተረዱት ብቻ ሳይሆን አየተገብሩት ያለው።ገበያውን ለነጋዴው ለቆ ቤተመንግስት የከተተ መንግስት ፈፅሞ አንደሌለ አና ወደፊትም ሊኖር አንደማይችል ነው።አዚህ ላይ ያለው ችግር ገበያውን ላቃና ብሎ የሚነሳ መንግስት ሹማንቶቹ በገበያው ገዢዎች የብር አቅም በመማለል የመንግስትን የቁጥጥር አቅም ሽባ የማድረጋቸው አደጋ መኖሩን የሚክድ የለም።ይህ አራሱ አውድ ከሙስና ጉዳዮች ጋር የሚታይ በመሆኑ ወደአርሱ ከመግባታችን በፊት በራሱ የዋጋ ንረት ዙርያ ላይ አንቆይ።

የዋጋ ንረት መዘዝ ቀላል አይደለም።

የዋጋ አለመረጋጋት አና ንረት የዋዛ መዘዝ አያስከትልም።ብዙ ሀገሮችን የተራዘመ አለመረጋጋት ከከተታቸው ውስጥ የዋጋ ንረት አንዱ አና ተጠቃሹ ነው።የማዕከላዊ ባንክ (በሌሎች ሀገሮችም ያሉ) የዋጋ ንረትን የዋጋ ግሽበት በምትል ማቆላመጫ ይጠሩታል።ይህም ችግሩን ከፖሊሲ ውጭ የማራቅያ መንገድ መሆኑ ነው።የብዙ ሀገሮች የፖለቲካ መሪዎች ወደ ስልጣን መውጫ አንዱ መሰላል የዋጋ ንረት አስወግዳለውሁ፣የኑሮ ውድነቱን አሻሽላለሁ የሚሉ የተለመዱ አባባሎች ናቸው።በቅርቡ በአንግሊዝ የጠቅላይ ሚኒስትር ለውጥ አንደ ፎጣ በቶሎ ስፋጠን ያየንበት ምክንያት ይሄው የዋጋ ንረት አና አርሱን ተከትሎ በመጣው የኑሮ ውድነት ሳብያ ነው።አንደ አውሮፓውያን አቆጣጠር 1974 ዓም በኢትዮጵያ የ1966ቱ አብዮት በፈነዳበት ዓመት የአሜሪካ ፕሪዝዳንት ጂራልድ ፎርድ በአሜሪካ የተከሰተውን የኑሮ ውድነትን ''የህዝብ ጠላት'' በማለት ሰይመውት የነበረው ከጉዳዩ አስከፊነት አንፃር ነበር።

ዛሬም የዋጋ ንረት ሕዝብን ገፋፍቶ ወደ ተሳሳተ አስተሳሰብ የመምራት አደጋ አለው።ሕዝብ የሚመለከተው የዕለት ኑሮውን ለማሸነፍ መሮጥ ላይ አንጂ የነገውን ጉዳይ የመመልከት አቅም ውሱንነት አንደየግንዛቤው ይለያያል።ስለሆነም ተስፋ የሚሰጡ ጮሌዎች በኑሮው ጉዳይ አየገቡ በማታለል ዘለቂታዊ የሀገር ጥቅም ላይ ተረማምዶ ጠንካራ ለሀገር አሳቢ መንግሥታት ላይ በጥላቻ አንድነሳ ይቀሰቅሱታል።በዙምባቤ፣በብራዚል አና ሌሎች ሀገሮች የሆነው ይሄው ነው።ስለሆነም የዋጋ ንረት ጉዳይ የፀጥታ አና የሀገር ህልውና ጉዳይም ነው።

ኢትዮጵያ የትርፍ ህዳግ (ፕሮፊት ማርጂን) ለከት የሚለካ ጥብቅ ደንብ ያስፈልጋል።

ትርፍ ማለት በጥሬ ትርጉሙ አንድ የንግድ ድርጅት ወይንም ነጋዴ ጠቅላላ ገቢው ከጠቅላላ ወጪው በልጦ የመገኘቱ ሁኔታ ነው።የትርፍ ህዳግ (ፕሮፊት ማርጅን) የትርፉ መቶኛ መገለጫ ነው።ይህ የትርፍ መቶኛ መጠን በቀጥታ ለንግዱ ባለቤት የሚገባ ወይንም ለኩባንያዎች ሲሆን ደግሞ  ለባለ አክስዮኖች የሚከፈለውን መጠን  ወይንም ለኩባንያው አድገት መልሶ መዋዕለ ንዋይ ለማፍሰስ  ውሳኔ ለመስጠት የትርፍ ህዳግ (ፕሮፊት ማርጅን) ማወቅ ይጠቅማል።

የአንድ ነጋዴ የትርፍ ህዳግ (ፕሮፊት ማርጅን) ለማግኘት ቀመሩ ጠቅላላ ገቢ ሲካፈል ለትርፍ ሲባዛ ለመቶ ( ጠቅላላ ገቢ /ትርፍ x 100= የትርፍ ህዳግ) ነው።ኢትዮጵያ ውስጥ መረን የተለቀቀው አና ነጋዴ ይሉኝታ ያጣበት ጉዳይ ይህ ነው።መሰረታዊ ችግራችን የነጋዴዎቻችን የጨዋነት አና የስብዕና ጥራት (ሌላ የተሻለ ቃል ባለማግኘቴ ይቅርታ እየጠየኩ) አጅግ መውረዱ ነው።ነጋዴ (በእንግሊዝኛው ''ቢዝነስ ማን/ዉመን'') የሚለው ቃል የራሱ የሆነ የጥብቅ ስነ ምግባር አና የመታመን መገለጫ ቃልም ነው።በአኛ ሀገር ታሪክም ነጋዴ የሚታመን ለመሆኑ ለዘመናት ብዙ የአደራ ልውውጦች፣መልዕክቶች ሰው ልጁን ሳይቀር ወደ ሌላ ሀገር ሲያሻግር አደራ ብሎ የሚልከው ያለውን ወረት (ገንዘብ) በአደራ የሚያስቀምጠው በነጋዴዎች በኩል ነበር።የቀደሙት ነገሥታቶቻችን ሀገር አልፈው የሚመጡ ነጋዴዎች የሚሰጧቸው መረጃዎች፣ከተመለከቱት አና ካላቸው ልምድ የሚመክሩት ምክር ይደመጣል።አየቆየ ግን ነጋዴ የሚለው ቃል ''የትም ፍጭው ዱቄቱን አምጪው'' ዓይነት ምንም ብለህ ምንም አድርገህ ትርፍ አምጥተህ ሃብታም መሆን የሚለው አስተሳሰብ የነጋዴ ነው የሚል የተሳሳተ እሳቤ በህብረተሰባችን ላይ አየተስፋፋ መጣ።

ይህ አስተሳሰብ በተለየ መንገድ የሰፈነው በወታደራዊው በኃላ ደግሞ አጅግ በከፋ መልኩ በህወሓት/ኢህአዴግ ዘመን ነው።በወታደራዊው መንግስት ዘመን የግል ሀብት የካፒታል መጠን ከግማሽ ሚልዮን በላይ አንዳይወጣ ስለተደነገገ ነጋዴው የሀብት መጠኑን በተለያየ ቦታ መደበቅ ብቻ ሳይሆን የገቢ ምንጩም ''አየር ባየር'' በሚል የንግድ ስም ተቀየረ።ቢሮ የሌላቸው፣ግብር የማይከፍሉ ነገር ግን ቦርሳቸውን ይዘው የሚንቀሳቀሱ ሀብታሞች ተከሰቱ።ይህ ጉዳይ በከፋ አና በአሰቃቂ መልኩ የተከሰተው ግን በህወሓት/ኢህአዴግ ዘመን ነው።

በወታደራዊው ዘመን ባለስልጣናቱ በሙስና የሚታሙ አልነበሩም።በህወሓት/ኢህአዴግ ዘመን ግን በነጠላ ጥልፍልፍ ጫማ አና መልኩን በቀየረ ጃኬት አዲስ አበባ የገቡት የህወሓት የወቅቱ ''ታጋዮች'' በጥቂት ጊዜ ውስጥ የቅንጡ መኪና ባለቤት ብቻ ሳይሆን የግዙፍ ህንፃዎች ባለቤት ተባሉ።አነኝሁ ዘራፍ ባለስልጣናት፣ካድሬ አና ታጣቂዎች ደግሞ ነጋዴ ተብለው የኢትዮጵያን ገበያ ከታች ችርቻሮ አስቀ ግዙፍ አስመጪና ላኪ ኩባንያዎች ባለቤትነት ያዙት።የዝርፍያቸው መጠን ለማሳየት በዓባይ ግድብ ላይ ሜቲክ የተባለው የህወሓት ሰዎች የሚያሽከረክሩት ድርጅት የሰራው ጥፋት አና የኢትዮጵያን መርከቦች መሸጥ የደረሰ ቡድን አስቀ መፍጠር ተደረሰ።
ከስር የመጣው ትውልድ ነጋዴ ማለት የሚያውቀው ዘራፊ፣ስነምግባር አና ሞራል የተለየው ብቻ ሳይሆን በወገኑ ደም ነግዶ ማትረፍ አንዴ ''ጎበዝ የንግድ ሰው'' የሚያስቆጥር አስተሳሰብ የሰረፀበት ሕብረተሰብ ቆየው።ስለሆነም በኢትዮጵያ ነጋዴ ማለት አና በሌላ ሀገር ነጋዴ ማለት ያሉት ትርጉሞች በአስተሳሰብም ሆነ በተግባር የሰማይና ምድር ያህል ተለያይተው ተገኙ።ይህ የኢትዮጵያ ነጋዴ የተገለፀበት አገላለፅ ለሁሉም ነጋዴ ይሰራል ማለት አይደለም።ሆኖም ግን መሰረተ ሃሳቡ መናጋቱ አና መልካም ነጋዴዎች ስማቸው በተበላሹት ስም መለወሱ የሚያስማማ ጉዳይ ነው።

ወደ ዋና ፍሬ ነገሩ አንመለስ።የዋጋ ንረት ጉዳይ በኢትዮጵያ ከፈጠሩት በርካታ ምክንያቶች ውስጥ (ምጣኔሃብታዊ ትንታኔው የኢትዮጵያን ነባራዊ የገበያ ባሕሪ ባገናዘበ መልኩ መታየቱ አንዳለ ሆኖ) አንዱ አና ዋናው ምክንያት በወሳኝ አና ስልታዊ የሀገር ምርቶች በተለይ በሁለቱ መሰረታዊ የሰው ልጅ ፍላጎቶች ላይ ማለትም የምግብ አና የመጠለያ ዋጋ  በተመለከተ የነጋደው የትርፍ ህዳግ (ፕሮፊት ማርጅን) በመንግስት በጥብቅ መልኩ አለመወሰኑ ነው።ይህ የመንግስት የፖሊሲ ድክመት ነው።

ይህ የትርፍ ህዳግ የመወሰን ሂደት የግል ዘርፉን የማደግ ጣርያ የመገደብ ጉዳይ አይደለም።ይልቁንም በአዚህ ሂደት የበለጠ ትርፋማነት አና ብዙ ነጋዴዎች ወደ ገበያው በተረጋጋ አና በአስተማማኝ መልኩ አንድገቡ ያደርጋል።ይህንን በሰፊው ለመዘርዘር ይህ ፅሁፍ ዓላማው አይደለም።ነገር ግን መንግስት ኢትዮጵያን ካለባት ቀውስ ለማዳን በምግብ አና ከመጠለያ ጋር የተያያዙ ምርቶችን ብቻ ሳይሆን ቀዳሚ ግብአቶች ላይ የትርፍ ጣርያ ልክ ማስቀመጥ አለበት።ይህ የሚሆንበት ዋናው ምክንያት አሁን ያለው የዋጋ ንረት ሳብያ ነጋዴዎች አያገኙ ያለው ትርፍ ፈፅሞ ምክንያታዊ ያልሆነ፣ካወጡት ወጪ ከአንድሺህ ፐርሰንት በላይ ትርፍ የምያፍሱበት ብቻ ሳይሆን በኢትዮጵያ አሁን የሚታየው የምግብና የቤት መግዣ ዋጋ በአፍሪካ ብቻ ሳይሆን በአውሮፓ አና አሜሪካ ካለው የበለጠ አና የተጋነነ ነው።ለአዚህም የብር ዋጋቸውን ወደ ዶላር አና ኢሮ ቀይሮ መመልከት ይቻላል።

አሁን በኢትዮጵያ ያለው የዋጋ ንረት ከአፍሪካ ከተሞች ብቻ ሳይሆን በዓለም ላይ የኑሮ ውድነት የሚታወቁት ከተሞች ከጄኔቭ ስዊዘርላንድ፣ኦስሎ ኖርዌይ እና ቶክዮ ጋር ለመድረስ እየተንደረደረ ነው።በአፍሪካ ከተሞች ላይ ያለውን የምግብ እና የቤት ዋጋ ዝርዝር ላይ ስንመለከት አዲስ አበባ ብዙዎቹን በዋጋ ንረት እየጣለች መሄድዋ አሳሳቢ ነው።ይህ በያዝነው የፈረንጆች ዓመት 2022 ዓም የዓለም የከተሞች የኑሮ ውድነትን የሚያወጣው ''ኑምቦ'' ድረገጽ አዲስ አበባ በሬስቱራንት ዋጋ ያለውን ንጽጽር መመልከት በቂ ነው።

የኢትዮጵያ የዋጋ ንረት ፈጽሞ ምክንያታዊ አይደለም።በእዚህ ጽሑፍ ላይ በዋናነት መንግስት በተለየ መልክ የምግብ እና የቤት ዋጋ የትርፍ ህዳግ መወሰን ወሳኝ መሆኑን ለማወቅ እነኝህን ጥያቄዎች እናንሳ:
  • አያት አካባቢ አንድ ቪላ ቤት አዲስ አበባ ውስጥ (ይህ ጽሑፍ ከመዘጋጀቱ በፊት በአንድ ማስታወቂያ ላይ እንደተመለከትኩት) 38 ሚልዮን ብር የሚል ዋጋ ያሳያል።ይህንን ወደ ዶላር እንቀይረው እና በሩብ ሚልዮን ብር እና በግማሽ ሚልዮን ብር ናይሮቢ እና ካምፓላ እንዲሁም አውሮፓ እንበል ውድ የሆኑ ከተሞች እንደ ኦስሎ፣ኖርዌይ ቅንጡ ቤት የሚገዛበት ነው። እዚህ ላይ ጥያቄው አውሮፓ እና አሜሪካ ከአዲስ አበባ በታች በሆነ ዋጋ ቤት የተገኘው የተሰራበትን ወጪ ሸፍኖ የሻጩን ትርፍ ሁሉ መልሶ መሆኑ የታወቀ ሆኖ ሳለ በኢትዮጵያ ከወጣበት ወጪ በላይ ትርፉ ምን ያህል ተቆጣጣሪ የሌለው እና ይሉኝታ ቢስ እንደሆነ ማየት አይቻልም ወይ?
  • ኦስሎ ኖርዌይ በዓለም ካሉ ከተሞች የምግብ ዋጋዋ ከፍ ካለባቸው ከተሞች ውስጥ ነች። ነገር ግን በኦስሎ ሱፐርማርኬት ውስጥ አንድ ሙል ዶሮ ከሙሉ ብልት ጋር ታጥቦ እና ታሽጎ የሚሸጥበት ዋጋ አዲስ አበባ አንድ ዶሮ ከነነፍሱ ከሚሸጥበት ዋጋ ይቀንሳል። ይህንን ዋጋ ወደ ጀርመን፣ጣልያን እና ሌሎች የአውሮፓ ሃገሮች ስንወስደው በእጅጉ የቀነሰ ነው። እዚህ ላይ ጥያቄው በአውሮፓ ሱፐር ማርኬት የሚሸጠው የዶሮ ስጋ ከማምረት ሂደቱ እስከ ማጠብ እና ማቆያ ብሎም ማጓጓዣ ዋጋ ሁሉ ተጨምሮ እና ትርፉን ጨምሮ የሚሸጥ ዋጋ ሆኖ ነው ከአዲስ አበባ የቀነሰው። አዲስ አበባ ላይ ገና ያልታረደ፣ሽንኩርት ያልወጣለት፣ቅቤ ያልተገዛለት ዶሮ ዋጋ ከአውሮፓ ዋጋ እንዴት በለጠ?
ከላይ የተጠቀሱት ሁለት ማሳያዎች በተለይ የምግብ ዋጋ ከቅርብ ዓመታት ወዲህ በተለይ ባለፉት አስር ዓመታት በባሰ መልኩ ደግሞ ባለፉት አራት እና አምስት ዓመታት ውስጥ የጨመረበት ምክንያት ምንድን ነው? የአዲስ አበባ የቤት ዋጋ እና የምግብ ዋጋ ንረት ከአውሮፓ እንዴት ይበልጣል? ብለን ስንጠይቅ አንዳንዶቻችን አውሮፓ በብዛት የማምረት አቅም ስላለ፣ቴክኖሎጂው እና አሰራሩ ወጪውን ቀንሶት ነው ብሎ የሚያስብ ይኖራል። ሆኖም ግን ቴክኖሎጂው ምን ያህል ቢያድግ፣ምርት ምን ያህል ቢጨምር የትርፍ ህዳግ (ፕሮፊት ማርጅን) ገደቡን መንግስት ይቆጣጠራል እንጂ ገበያ አገኘሁ ብሎ ነጋዴ እንደፈለገ አይጨምርም።

የኢትዮጵያ የዋጋ ንረት በልጓም የሚለጉመው መንግስት ያጣ ነው እንጂ የአቅርቦት እና የፍላጎት መጣጣም ቢመጣም አይገታውም።ምክንያቱም ነጻ ገበያ ማለት መረን የለቀቅ ነጋዴ እንደፈለገ ህዝቡን ሲበዘብዘው መመልከት ማለት ሆኗል።ቀድሞ ነገር ነጻ ገበያ የሚለውን ጽንሰ ሃሳብ በኢትዮጵያ ሙሉ በሙሉ ለመተግበር ያደጉ ሃገሮች ነጻ ገበያ እንዲኖር የሚያስፈልጉ ቅድመ ሁኔታዎች ስንቱ ተሟልተዋል? ከ80 በመቶ በላይ በግብርና የሚተዳደር ህዝብ ያላት ሃገር ገበያውን ለጥቂት ''እፍረት የለሽ '' ነጋዴዎች በነጻ ገበያ ሥም እንደፈለጉ እንዲሄዱ ተፈቅዶ ሃገር ሃገር አይሆንም።

ለማጠቃለል፣የዋጋ ንረት ሲነሳ የምርት እጥረት ጉዳይ ብቻ ወይንም የገንዘቡ የመግዛት አቅም መውደቅ የሚሉ አገላለጾች ብቻ የችግሩ መግለጫ ሊሆን አይችልም።ምክንያቱም ምርቱ እየጨመረ ቢሄድም ነገ ዋጋ ከነበረበት አይወርድም።ምክንያቱም ነጋዴው የትርፍ ህዳጉን የሚመጥን ሕግ የለበትም።ሰው በባሕሪው ደግሞ በቃኝ አይልም። አንድ ከረጅም ጊዜ በኋላ ወደ ኢትዮጵያ የሔደ ወዳጄ ምልከታውን ሲነግረኝ። በአዲስ አበባ ብቻ ሳይሆን በደንብ በሚያውቃት የክልልል ከተማው ውስጥ ያሉትን ገበያዎች ተመልክቶ ያለኝ ''እኔ እስከ ገባኝ ደረስ ሁሉም ቦታ ገበያው በሚሸጥ የምግብ እና ፍራፍሬ የተሞላ ነው።እንዲያውም ቀድሞ ከማውቀው በላይ የተትረፈረፈ ነገር ገበያው ላይ ተሰጥቶ ይታያል።ዋጋው ግን ሰማይ ነው።'' ነበር ያለኝ።በነጻ ገበያ አመክንዮ የፍላጎትል እና የአቅርቦት መቀራረብ ዋጋን ይወስነዋል የሚለው ኢትዮጵያ ላይ እንዳይሰራ ያደረገው የትርፍ ህዳግ (ፕሮፊት ማርጅን) ልጓም የሚያስገባ የመንግስት ጥብቅ ፖሊሲ ያስፈልጋል። ለነዳጅ ዋጋ ሲወጣ ነዳጁ የመጣበት ዋጋ ሲደመር ነዳጁ ከወደብ የሚጓጓዝበት ከተማ እርቀትን እየለካ እንደእርቀቱ ዋጋው ይለያያል።በእዚሁ መሰረት የትርፍ ህዳግ (ፕሮፊትማርጅን) በተለይ በተለይ ለምግብ እና ለቤት ዋጋዎች መንግስት በፍጥነት ማውጣት አለበት።

የትርፍ ህዳግ (ፕሮፊት ማርጅን) ለምግብ ሸቀጦች እና ለቤት ለመወሰን መንግስት ከንግድ ምክርቤቶች ጋር ቁጭ ብሎ በዝርዝር ምክንያታዊ በሆነ ዋጋ ላይ ይስማም።የዋጋ መስማምያ ነጥቡ የነጋዴውን ምክንያታዊ ትርፍ የማይነካ ነገር ግን በምስኪኑ ህዝብ ላይ ገደብ የለሽ ትርፍ የማይካበትበት የመስማምያ ነጥብ ላይ ይድረስ።እዚህ ላይ መጠንቀቅ የሚገባው የምርቱ ዋጋ የትርፍ ህዳግ ላይ ከመሔድ በፊት ዋና ግብአቱ ዋጋ ላይ ተመን ያስፈልጋል።ለምሣሌ፣ የአንድ እንጀራ ዋጋ ከመተመን በፊት ዋናው ግብአት አንድ ኪሎ ጤፍ ከመመረት እስከ ገበያ ያለው መስመር የሚኖረው ወጪ ተደምሮ የነጋዴው ምክንያታዊ ትርፍ ተጨምሮ ስንት፣የት ከተማ ላይ መሆን እንዳለበት ከንግድ ምክርቤቶች ጋር በጋራ መወሰን ያስፈልጋል። አንድ ቤት ለመስራት የፈጀው ወጪ አንድ ሚልዮን ብር ሆኖ ሳለ የሚሸጥበት ዋጋ 15 ሚልዮን ማለት የትርፍ ህዳጉ ስንት ቢሆን ነው? ከወጪው በላይ 1500 ፐርሰን ትርፍ ምን ማለት ነው? የት ሃገር ነው ይህ የሚፈቀደው? የአንድ ቤት ወጪ ላይ ሻጩ ማግኘት ያለበት ትርፍ ስንት መሆን አለበት? ዝርዝር ወጪው ሲደመር ምክንያታዊ ትርፉ ይሰላ! ምርት ምንም ያህል ቢጨምር ዋጋ አይቀንስም።ነጋዴው የትርፍ ህዳጉ ካልተገደበለት ዋጋ እየጨመረ ይኖራል።በድሃው ህዝብ ላይ በዶላር እና ኢሮ ሲመነዘር እንኳን ትልቅ ገቢ ካለው የአውሮፓ እና አሜሪካ ህዝብ በላይ ዋጋ ተጭኖበት የሚሰቃይ ኢትዮጵያዊ ወሳኝ ውሳኔ ይፈልጋል።

እዚህ ላይ አንድ ሊነሳ የሚችል ጥያቄ ለመመልስ ልሞክር እና ጽሑፉን ላጠቃል።ጥያቄው የትርፍ ህዳግ (ፕሮፊት ማርጅን) በነጋዴው ላይ ሲወሰን ነጋዴው ብዙ እንዳያመርት፣ገበሬው ብዙ እንዳይሰራ አያደርግም ወይ? የሚል ነው። መልሱ አያደርግም ይልቁንም ምርት ያሳድጋል። ምክንያቱም የትርፍ ህዳግ ወሰን መኖር ለነጋዴውም ሆነ ለገበሬው ብዙ ትርፍ የሚመጣው ከብዛት ከመሸጥ እንደሆነ ግልጽ ስለሚሆን ምርት ያድጋል እንጂ አይቀንስም።የትርፍ ህዳጉ መወሰን የገበያውን ፍላጎት ይጨምራል።ዋጋ ሲቀንስ ፍላጎት እንደሚጨምር የምጣኔ ሃብት መሰረታዊ አመክንዮ ነው።ስለሆነም ፍላጎት ይጨምራል።አቅርቦትም እንደ ድሮ ትንሽ በብዙ ዋጋ ሸጦ መቀመጥ በነጋዴው ዘንድ ስለሚቀር።ብዙ በማቅረብ ብቻ የትርፍ ህዳግን ማሳደግ ዋና አማራጭ ይሆናል።ስለሆነም በገበያው ውድድር ላይ በብዛት ማምረት የቻለ ብቻ የሚያተርፍበት ገበያ ይፈጠራል።ይህ ብቻ አይደለም።የትርፍ ህዳጉ የታወቀ እና አስተማማኝ መሆን ብዙዎች ወደ ምርት ገበያው እንዲገቡ ያበረታታል።በመጨረሻም ገበያ ያረጋጋል።የትርፍ ህዳግ መረን ይለጎም።ከአንገብጋቢዎቹ ምግብ እና ቤት ይጀመር።ወደ ልብስ ይቀጥል።ቢያንስ ከአውሮፓና አሜሪካ እንዲሁም ከአፍሪካ የባሰ የኑሮ ውድነት ውስጥ ገብተናል።ዝም ከተባለ ደግሞ ሃገር ያፈርሳል።
 
=================
ጌታቸው በቀለ

Thursday, November 17, 2022

ሙስና የወጋቸው - አምስት አጫጭር እውነተኛ ታሪኮች።



በእዚህ ጽሑፍ ስር 
  • ሲቪል አቬሽን፣
  • ባለ 10ቱ ትዕዛዛት፣ባለ 30 መክሊት ወይንስ ባለ 60 መክሊት
  • ለአሜሪካ ኤምባሲ የተጻፈው ደብዳቤ ጉድ
  • የጤና ጥበቃ ሚኒስቴር ሰራተኛ መስራት አቃተኝ
  • ቶሎ ወደ ናይሮቢ ሒዱ
==============
ጉዳያችን/Gudayachn
==============
ማሳስቢያ ፡ በእዚህ ጽሑፍ ላይ የሚጠቀሱት ድርጅቶች ስም አሁን ያሉበትን ወቅታዊ ሁኔታ ላይገልጽ ይችላል።ታሪኮቹ ግን እውነተኛ ናቸው።

ሙስና የሚለውን ቃል ብዙ ጊዜ ከመስማት የተነሳ ብዙዎች አቅልለው ይመለከቱታል።የአስከፊነቱን ክርፋት የምንረዳው ግን የወጋቸው ሰዎች ምን ያህል ሃገር ይጠቅሙ እንደነበር ስናስብ ነው።በእዚህ ጽሑፍ ላይ የቀረቡት ታሪኮች በሙሉ እውነተኛ እና የእዚህ ጽሑፍ አቅራቢ ከባለታሪኮቹ በቀጥታ ያገኘው እና በኢትዮጵያ በተለያዩ ዓመታት ውስጥ በሙሰኞች የተወጉ አሳዛኝ ታሪኮች ናቸው።ታሪኮቹ የሙስናው ስብጥር እና አካሄድ በትንሹ ያሳያል።ይህንን በሰፊው እና በብዛት ሲፈጸም በሃገር ደረጃ ያለው ግዙፍ ውድቀት ለመመንዘር ይረዳል።

ሲቪል አቬሽን 

የኢትዮጵያ ንግድ ባንክ ሥራ ከጀመርኩ ገና ሁለት ዓመት ነበር።በኢትዮጵያ አየርመንገድ ግቢ ውስጥ ብቸኛው የባንክ አገልግሎት ሰጪ የኢትዮጵያ ንግድ ባንክ ነበር።ባንኩን ከሚገለገሉት ውስጥ የኢትዮጵያ አየርመንገድ፣ሲቪል አቬሽን እና የኢትዮጵያ ንግድ ቱሪስት ንግድ ሥራ ድርጅት የሚባሉ ነበሩ። አንድ ቀን ጧት የቁጠባ ሒሳብ ክፍል ላይ አገልግሎት እየሰጠሁ በጣም ንቁ የሆነች እና ከካናዳ ወደ ሃገሯ ገብታ ለመስራት ልጆቿን ይዛ ጠቅልላ መጥታ በሲቪል አቬሽን ድርጅት ውስጥ በተማረችው የኢንጅነሪንግ ሙያ ታገለግላለች።ወደ ባንኩ ስትመጣ ለሃገር ስለመስራት፣ስለየውጭ ሃገር ኑሮ አንዳንድ ነገሮች ጣል አድርጋ ትሄዳለች። ይህ ብቻ አይደለም ወጣቷ ወ/ሮ ለሲቪል አቬሽን ስፖርት ክለብ የቅርጫት ኳስ ቡድን እንዲጠናከር የራሷን ድርሻ መወጣቷን አሁንም ባንኩ ጋር በምትመጣበት ጊዜ ካጫወተችኝ የማስታውሰው ነው።

የቅዳሜ ጧት ለቅሶ

ወጣቷ ወ/ሮ አንድ ቅዳሜ ጧት ወደ የቁጠባ ሒሳብ ክፍል መጣች። ካውንተሩ በደንበኞች ተጣቧል።ወጣቷ ቱታ ለብሳለች።ያን ቀን ፊቷ ከእዚህ በፊት እንደነበረው አይደለም። እንቅልፍ የተኛች አትመስልም።ሌላ ጊዜ ፈገግ ብላ ስቃ እያወራች ነበር በገንዘብ ማውጫ 'ቫውቸር ' ላይ የምትጽፈው። ያን ቀን ግን ቀና ብላ ከጎኗ ያሉትን የሲቪል አቬሽን ባለስልጣናት ገልመጥ አድርጋ አይታ የገንዘብ ማውጫው ላይ ጽፋ ''እቸኩላለሁ! ቶሎ አሳልፍልኝ '' ብላ ከባንክ ደብተሯ ጋር ሰጠችኝ።የጻፈችውን የገንዘብ መጠን ስመለከት ሁሉንም ገንዘብ ለማውጣት የሚያዝ ነው። የወረፋ መጠበቅያ ቶክን እየሰጠሁ ''ሰላም ነው አይደል?'' አልኳት።''ቆይ ገንዘቡን ካወጣሁ በኋላ መጣሁ'' ብላኝ ወደ የገንዘብ ካውንተሩ ሄደች።

ከደቂቃዎች በኋላ ተመልሳ መጣች።ካውንተሩ ላይ የነበሩ ደንበኞች ሁሉ ተስተናግደው ሄደዋል። እንደመጣች ምንም ሳትናገር አይኖቿ ላይ እንባዋ ግጥም ብሏል። ወዲያው አንድ ዘመድ ሞቶባት እንደሆነ ወድያው ገመትኩ። ግምቴ ግን ልክ አልነበረም።

''ዛሬ ቻው ልልህ ነው የመጣሁት '' አለች። ቀጠለችና ''ቅድም ዝም ያልኩህ የሲቪል አቬሽን አለቆቼ እዚህ ስለነበሩ ማውራት ስላልፈለኩ ነው '' አለችና ''መሔዴ ነው።አላሰራ አሉኝ። እኔ ሕልሜም ምኞቴም ሃገሬ መስራት ነበር።ነገር ግን አላሰሩኝም።እንደነሱ እንድሰርቅ ይፈልጋሉ። እኔ ደግሞ ከድሃ ሃገሬ ላይ የመስረቅ ሞራል የለኝም።ይህንን ከማደርግ እዛው የማልወደው ካናዳ ልጆቼን ይዤ ለመመለስ ወስኛለሁ።'' ብላ ጧ! ብላ ማልቀስ ጀመረች።ከእርቀት አካውንታቱ እና ምክትል ሥራ አስኪያጁ ይመለከታሉ።ወዲያው ተከታትለው መጡ እና ''አላለፈልሽም እንዴ ያንቺ፣ምንድነው ችግር አለ?'' አለ ምክትል ሥራ አስኪያጁ አቶ ጉታ። ችግር እንደሌለ ገንዘቧን እንደወሰደች ሳግ በተናነቀው ቃላት እራሷ ነገረቻቸው። አካውንታቱ እና ሥራ አስኪያጁ ከሄዱ በኋላ ፈተና ያለ ነው ታግለሽ እንዴት አትቋቋሚም? ወዘተ እያልኩ ቀባጠርኩ። እርሷ ግን ሥራውን ትታ ዩንቨርስቲ ሥራ አግኝታ እንደነበር ነገር ግን የትም ብትሔድ እንደማይለቋት፣ የተከራከረቻቸው ጉዳዮች ከባድ እንደሆኑ እና ለራሷም ሆነ ለቤተሰቧ ከሃገር መውጣት ብቻ አማራጭ መሆኑን በሃዘን አስረዳችኝ። ከፊቷ ላይ የሚነበበው ከገነት ወደ ሲኦል የሚገፉት ሰው የሚሰማው ዓይነት ስሜት ነበር የሚታይባት። ባለፉት ጊዜያት ሁሉ ስትነግረኝ የነበረው በሃገር የመስራት ሞራል፣የሃገር ፍቅሯን ሁሉ እንደገደሉባት ገባኝ። 

በኢትዮጵያ ሲቪል ሰርቪስ ውስጥ እጅግ ብዙ ብሩህ አዕምሮ ያላቸው ወጣት ኢትዮጵያውያን በሙስና መረብ በተተበተበ መዋቅር እንዲሰቃዩ እና በመጨረሻ አቅመ ቢስ ሆነው ሥራቸውን እንዲለቁ ወይንም የባርነት መንፈስ ውስጥ ሆነው እንዲሰሩ እንደተደረጉ ቤት ይቁጠረው።የሲቪል አቪየሽኗ ወጣት ወይዘሮ ግን ሁሌ የደረሰባትን አስታውሳለሁ።በጊዜው የሲቪል አቬሽን ባለስልጣናትን ስመለከት በጅምላ ጥሩ ስሜት አይሰማኝም ነበር።

ባለ 10ቱ ትዕዛዛት፣ባለ 30 መክሊት ወይንስ ባለ 60 መክሊት

አውሮፓ ውስጥ የሚኖር በአገልግሎቱም የማውቀው ካሕን ነበር።የአውሮፓ ኑሮውን ትቶ ወደ ሃገር ቤት ገባ።በቤተክርስቲያን ትምህርቱ ዕውቀቱ ያላቸው እንደነገሩኝ የትኛውም ቦታ ሊያገለግል የሚያስችል ትምሕርት አለው። ሃገር ቤት በገባ ከወራት በኋላ ደወልኩለት። የትኛውም አጥብያ ቤተክርስቲያን እያገለገለ እንደሆነ ጠየኩት። 
''አዬ ባለ 30 ወይንስ ባለ 60 መክሊት ነህ?'' ብለው ጠየቁኝ አለኝ።ይህ ምን ማለት ነው? በማለት ጠየኩት። ነገሩ እንዲህ ነው። አዲስ አበባ ሃገረ ስብከት በኩል አጥብያ አብያተ ክርስቲያናት ለመቀጠር ጉቦ የሚቀበሉ የሃገረስብከቱ ሰራተኞች የሚቀበሉትን ጉቦ መጠን ለመግለጽ የሚጠቀሙት አስር ሺ አምጣ ለማለት ባለ 10ቱ ትዕዛዛት፣ 30 ሺህ አምጣ ለማለት ባለ 30 መክሊት እና 60 ሺህ አምጣ ለማለት ባለ 60 መክሊት የሚል ቋንቋ ይጠቀማሉ።

በአሁኑ ጊዜ በእየአጥብያ አብያተ ክርስቲያናት ሊቃውንቱ የሚሰጡት ጉቦ ስለሌላቸው በመጠለያ ተቀምጠው ጸሎታቸውን አድርሰው ሲመለሱ።ምንም ትምህርት የለላቸው ግን ከየትም ቃርመው ያገኙትን ጉቦ እየከፈሉ ይቀጠራሉ።ጉቦ የመስጠትም ሆነ የመቀበል ኃጢአትነት የተረዱ ግን እየተከዙ ዘመን ይገፋሉ። ይህ እውነተኛ ታሪክ ነው።

ለአሜሪካ ኤምባሲ የተጻፈው ደብዳቤ ጉድ 

የሙስና ልክ ዐይን ያወጣ አካሄያዱ እፍረት የለሽ ነው። ይህ ደግሞ በእምነት ተቋማት ሲሆን የበለጠ አስጸያፊ ነው።ጊዜው በፓትርያሪክ አቡነ ጳውሎስ ጊዜ ነው።የአሜሪካ ኤምባሲ አንዲት ወጣት ለቪዛ ኢንተርቪው ትቀርባለች። ወጣቷ ለቃለ መጠይቁ ለመቅረብ ከያዘችው ሰነድ ውስጥ የድጋፍ ደብዳቤ አብሮ ተያይዟል።ቃለ መጠይቅ አድራጊው ኦፊሰር ሰነዶቿን በሙሉ እያየ ምልክት ካደረገ በኋላ የድጋፍ ደብዳቤዋ ጋር ሲደርስ ግራ ገባው። የድጋፍ ደብዳቤው የተጻፈው ከቤተክህነት ነው። የወጣቷ ስም የሙስሊም ስም ነው። ኦፊሰሩ ቀና ብሎ ወጣቷን ተመለከተ እና ሃይማኖሽ ሙስሊም ነሽ አይደል? ብሎ ጠየቀ። አዎንታዊ መልስ አገኘ።ታድያ እንዴት ቤተክህነት ለምን ዓይነት ሥራ የድጋፍ ደብዳቤ ጻፈልሽ? ማለት በእምነት አትገናኙም።ተሳሳትኩ? ብሎ ጠየቀ። ወጣቷ ሌላ መቀባጠር ውስጥ ገባች።ደብዳቤው ሲጣራ በጉቦ ከቤተክህነት አንድ ማኅተም ያዥ የጻፈው ነው።

የእዚህ ዓይነት በርካታ ጉዶች በየቦታው አሉ። በውጭ ሃገር ሃይማኖታዊ በዓል ሳይኖራቸው።በዓል እንደሚያደርጉ አድርገው መዘምራን ናቸው፣ሰባክያን ናቸው እያሉ ዘመዶቻቸውን ወደ ውጪ የሚያወጡ የሃይማኖት ተቋማት ሙስና ቤት ይቁጠረው።ለማንኛውም የቤተክህነት ጉዳይ ብዙ መታየት ያለበት ጉዳይ አለ።

የጤና ጥበቃ ሚኒስቴር ሰራተኛ መስራት አቃተኝ

ወጣቱ የህክምና ዶክተር ነው።ለአጭር ጊዜ ስልጠና ወደ አውሮፓ መጣ።ከስልጠናው ጊዜ ውጭ ከተማ ላሳየው ሻይ ቡና እንላለን።አንድ ቀን በሚሰራበት የአንድ ክልል የጤና ሚኒስቴር ስር ያለ ቢሮ ያለውን የሙስና ዓይነት ከራሱ መንፈሳዊ ህይወት ጋር እየፈተነው እንደሆነ ነገረኝ። መጀመርያ ጉዳዩን ሳልረዳ። ሙስና ሙስና ነው አልተባበርም፣አልፈልግም ብሎ መሞገት ነው ምን ምክር ያስፈልገዋል አልኩት። ቡናውን ፉት ብሎ ጉዳዩን ማስረዳ ጀመረ። ነገሩ እንዲህ ነው፣

ወጣቱ በሚሰራበት የጤና ቢሮ ውስጥ አለቃው በርካታ ስልጠናዎች እንዲዘጋጅ ያደርጋል። ስልጠናውን የሚሰጣቸው ሰራተኞች ከሰለጠኑበት በላይ አበል ይከፈላቸዋል።በመጀመርያ ስልጠናው አስፈላጊ ሆነም አልሆነ ስልጠና ውሰዱ ይባላሉ። ሰራተኞቹ ስልጠና አንወስድም ማለት አይችሉም።የሥራው አካል ነውና።ሥልጠናው እንዲሰጥ የሚደረግበት ድርጅት ግን በአለቃው ዕውቅያ የሆነ እና የራሱ ኮሚሽን እንዳለው ይታወቃል። በእዚህ ሁኔታ ስልጠናው የሙስና ሥራ እንዳለበት እያወቀ ስልጠናውን አልፈልግም ማለት አለመቻል እና አበሉን መውሰድ ለእዚህ ወጣት ዶክተር ከእመንቱ ጋር እያወቀ እያጠፋ እንደሆነ ተሰምቶታል።


ቶሎ ወደ ናይሮቢ ሒዱ

የባሕር ማዶ መንግስታዊ ያልሆነ ድርጅት ነው። ድርጅቱ በኤችአይቪ ላይ የሚሰራ ነው። በአዲስ አበባ ቅንጡ በሆነ ህንፃ ላይ ቢሮውን ከፍቷል። በዶክትሬት ደረጃ ያሉ ከፍተኛ ባለሙያዎች ቀጥሯል። ከእነኝህ ባለሙያዎች ውስጥ አንዱ ባለሙያ ያጫወተኝ ነው። የድርጅቱ ሥራ አስኪያጅ ለጊዜው ሃገሩ ይቆይና የውጭ ሃገር ዜጋ ነች።የሚገርመው ከሃገሯ የሚላከውን በጀት አለአግባብ በጥቅም በምትተሳሰራቸው ድርጅቶች የሥራ ውል እንደሰጠች እያደረገች ባጀቱን ታጣጣዋለች።

''አንድ ቀን አለኝ'' ይህ ኢትዮጵያዊ ባለሙያ ''አለቃችን ድንገት ወደ ቢሮዬ መጣች እና በሁለት ቀን ውስጥ ሸራተን የኤች አይቪ ግንዛቤ መስጫ ስልጠና ከተለያዩ የመንግስት መስርያቤቶች ሰዎች ጠርተው ስልጠና ስጥ '' አለችኝ።''ቀጠለችና በሚቀጥለው ሳምንትም ሁላችሁም የክፍሉ አባላት ናይሮቢ የሦስት ቀን ስልጠና ትሄዳላችሁ '' አለችና ከፍሉ ወጣች። በኋላ ይህ ባለሙያ ከሥራ አስኪያጇ እንደተረዳው የዓመቱ የሒሳብ ሪፖርት መዝጊያ ስለሆነ ባጀቱን ለመጨረስ ብቻ በሸራተን እና የናይሮቢ ስልጠና ለማጥፋት ተፈልጎ ኖሯል።ሃገር ውስጥ በአግባቡ ሥራ ላይ እንዲውል የተላከው ገንዘብ እንዲህ በግርግር ስብሰባ ይባክናል።ይህ ባለሙያ አለቃውን በጉዳዩ ላይ ሞግቷል። ያገኘው መልስ። ገንዘቡን የምታመጣው የኔ ሃገር ያንተ እንዲህ መሆን አልገባኝም የሚል መልስ ቃል በቃል ተሰጥቶት ነበር።

ባጠቃላይ ከላይ ለማቅረብ እንደተሞከረው በኢትዮጵያ ያለው ሙስና የማይዳስሰው ተቋም እና ቦታ የለም። ሙስናው በገንዘብ ኦዲት ብቻ ሳይሆን ሥራው በተሰራበት የሥራ ሂደትንም በመመርመር የሚገኝ ነው። ከስራው በጀት ላይ ስንት ተወሰደ ሳይሆን የሥራው ሂደት በመመርያው መሰረት ነው ወይንስ ከመመርያ ውጭ ነው? የሚለው እና የሂደቱ ጤናማነት ሁሉ መመርመር ይገባዋል።ኢትዮጵያ ሙስናን ለመዋጋት በጠቅላይ ሚኒስትር አቢይ ቢሮ ስር የሚታዘዝ አዲስ ኮሚቴ ተመስርቷል።ኮሚቴው ሥራው እንዲሳካ እና ኢትዮጵያ ሃብቷን እንድታድን ሙስናን የምናይበት መንገድ እና የሚገባበት ጓዳ ጎድጓዳ ሁሉ መፈተሽ የሕዝብም ሃላፊነት ነው።ይቅናሽ ኢትዮጵያ!
==========///////==========

Wednesday, November 16, 2022

አንዳንድ የህወሓት አመራሮች መሳርያ መሸከም በራሱ ለውጥ እንደማያመጣ ቆይቶም የገባቸው ይመስላል።አሳማኝ ምክንያቶቹ ሦስት ናቸው። አሁንም በተለይ የትግራይ ህዝብ በስሙ ከሚንቀሳቀሱ በንቃት ሊጠብቀው የሚገባው አደጋ።


የኢትዮጵያ መከላከያ ሰራዊት የትግራይ ህዝብን በአጨዳ እና እህል መሰብሰብ ሲያግዝ
ህዳር፣2015 ዓም

  • ከጽሑፉ ስር በደቡብ አፍሪካ በኢትዮጵያ ፌድራል መንግስት እና በህወሃት መሃል የተደረገው ስምምነት የተፈረመው ሙሉ ሰነድ ያገኛሉ።
(ጉዳያችን ምጥን)

የፕሪቶርያው እና የናይሮቢው በኢትዮጵያ ፌድራል መንግስት እና ህወሃት መሃከል የተደረጉት ስምምነቶች ኢትዮጵያውያንን አስደስቷል።በትግራይ በሚኖሩ ኢትዮጵያውያንም ዘንድ የዕለት ከዕለት ኑሮ ላይ ቀስ በቀስ ለውጥ እያመጣ ነው። የምግብ ዋጋ አንጻራዊ በሆነ መልኩ መቀነስ አሳይቷል፣ ገበያዎች ከጸጥታ ስጋት ተላቀው መከላከያ በሚያደርገው ጥበቃ ግብይቶች ተጀምረዋል፣የምግብና የመድኃኒት አቅርቦት ተጀምሯል።እርዳታው መቀሌ ድረስ መጓጓዝ መጀመሩን የእራሱ የህወሃት አመራሮችም ሳይክዱ እያረጋገጡ ነው። 

ህወሓት መሳርያ መሸከም በራሱ ለውጥ እንደማያመጣ ቆይቶም የገባው ይመስላል።

ህወሃት በመጀመርያ የነበረው ህልም ኢትዮጵያን አሸንፋለሁ የሚል ቅዠት ላይ ነበር።ይህንን ቅዠቱን ደግሞ በትዕቢት እንዲታጀብ የኢትዮጵያ የቅርብ እና የሩቅ ጠላቶች አይዞህ ባይነት እራሱን ከሚገባው በላይ እንዲኮፍስ አድርጎት ነበር።ቆይቶ ግን ተከትሎ የመጣው አደጋ ለተወሰኑት የገባቸው ይመስላል።እዚህ ላይ ግን ሁሉም ግን ገብቷቸዋል ለማለት ጊዜው አሁን አይደለም። ቀድሞ የሚገባቸው፣ሲያጣጥሙ የሚገባቸው እና ፈጽሞ የማይገባቸው ዛሬም የሉም ማለት ግን አይደለም።

አሳማኝ ምክንያቶቹ ሦስት ናቸው

ህወሃት ወደ ትጥቅ መፍታት ያደረሱት ምክንያቶች ሦስት ናቸው።

1) ግልጽ የሆነው የመከላከያ እና የጥምር ጦሩ አብዛኛዎቹን የትግራይ ከተሞች እና ገጠር ነጻ በማውጣቱ እና በመጨረሻም ህወሃት ሙሉ ህልውናውን ሊያጣ ስለሆነ ነው።

2) ኤርትራን በአጋጣሚው ታጠፋኛለች የሚል ስጋት ነው።ከኤርትራ ጋር ያለውን ድንበር ደግሞ ህወሃት ሊጠብቅ እንደማይችል አውቋል።ይህ ድንበር ሊጠበቅ የሚችለው በመከላከያ እና በመከላከያ ብቻ ነው።የኤርትራ ከኢትዮጵያ ፌድራል መንግስት ጋር ያላት መልካም ግንኙነት ስላሰጋው የመከላከያን ልዕልና ከመቀበል ሌላ አማራጭ የለውም።

3) ሦስተኛው  መሳርያ ይዞ ህዝቡን ሁሉ ወደ ጦርነት መምራት  በእዚህ በ21ኛው ክ/ዘመን ቢያሸንፍም ባያሸንፍም  ምን ያህል ወደኋላ እንደሚያስቀር ደግሞ በዓይኑ አይቷል። በሺህ የሚቆጠሩ ተማሪዎች ከትምህርት ገብታ ተጓጉለዋል፣ገበሬው እርሻ ማረስ አልቻለም፣ነጋዴው ሱቁን ዘግቷል። ይህ ሁኔታ ህዝቡ በራሱ ህወሃት ላይ መጠቆም ጀምሯል ብቻ ሳይሆን መከላከያ ወደ ትግራይ ሲገባ በደስታ ከመቀበል አልፎ በሁሉ ነገር ተባባሪ መሆኑ አስደንግጦታል።

አሁንም በተለይ የትግራይ ህዝብ በስሙ ከሚንቀሳቀሱ በንቃት ሊጠብቀው የሚገባው አደጋ

ህወሃት ስለ ትጥቅ መፍታት ቢፈርምም አሁንም ግን በራሱ ውስጥም ሆነ በውጭ ያለ ትግራይን የመገንጠል ዓላማ የያዙ እንቅስቃሴዎች ለትግራይ ህዝብ ሌላ አደጋ አለበት።ይህንን መገንጠል የሚል ሃሳብ በራሱ በህወሃት ውስጥ የሚደግፉም የማይደግፉም አሉ።የሚደግፉት የመከላከያ በትግራይ መኖር በዋናነት ለተገንጣይ ሃሳብ አራጋቢዎች መድኃኒት እንደሆነ ስለሚያስቡ ይህንን ስምምነት ይደግፋሉ።በሌላ በኩል ደግሞ የተገንጣዩ አንጃ የጠነከረ ሲመስላቸው መገንጠል የማይደግፉት አካላት ከተገንጣዮቹ ጋር ለመመሳሰል የሪፈረንደም ጉዳይን በማውራት የተገንጣዩን አንጃ ግልምጫ ለማምለጥ ይሞክራሉ።በሌላ በኩል የመገንጠል እንቅስቃሴ በትግራይ እንዲኖር ከሚገፉት ውስጥ የውጭ ኃይሎች ዋና አቀጣጣዮች ናቸው።እነኝህ ኃይሎች ከመገንጠሉ በላይ የተራዘመ ጦርነት ኢትዮጵያ ላይ እንዲኖር ነው ዋና ግባቸው።በውጤቱም የተዳከመች ኢትዮጵያ ማየት ነው።

በመሆኑም የትግራይ ህዝብ ነቅቶ መጠበቅ ያለበት ትግራይን ለመገንጠል በህወሃት ውስጥ ባሉ እና በውጭ ከተደራጁት እንደ ባይቶና ያሉት አደረጃጀቶች የአጭር እና የረጅም ጊዜ ግብ ከባዕዳን ጋር እየቀረጹ እንደሆነ መረዳት ያስፈልጋል።ለእዚህም ግብ መሳካት የዘር ማጥፋት በትግራይ ላይ ተፈጽሟል የሚለውን የሃሰት ትርክት በብዛት በማሰራጨት ነገ ገንጥለው ለባዕዳን ለማስረከብ የሚሞክረው አካል ስልት መሆኑም የትግራይ ህዝብ ሊያውቀው የሚገባ ነው።የትግራይ ህዝብ የተለያዩ አደረጃጀቶችን በመፍጠር ከተገንጣይ እና በመገንጠል ከባዕዳን መተዳደርያቸውን ለመቀበል ከሚቋምጡ በህወሃት ውስጥም ሆነ በውጭ ከተደራጁ ባንዳዎች እራሱን መጠበቅ አለበት። በእዚህ ጉዳይ ላይ የትግራይ ምሑራን ህዝቡን በማንቃት የድርሻቸውን ሊወጡ ይገባል።

የኢትዮጵያ ፌድራል መንግስት እና ህወሃት በደቡብ አፍሪካ፣ፕሪቶርያ የተስማሙበት የተፈረመ ሰነድ








=======================///==============


Friday, November 11, 2022

በማኅበራዊ ሚድያም ሆነ በጽሑፍ መልካም እና ሕዝብ አስተማሪ ሥራዎችን ይዘው ብቅ የሚሉ ሴቶችን ማበረታታት አልለመድንም።ቧልት ይዘው የሚመጡትን ግን አድናቂው ብዙ ነው። ጉዳያችን ዛሬ የዶ/ር ፍቅርተ፣ የማኅሌት እና የእንግዳወርቅን ስራዎች በምጥን ታስተዋውቃችኋለች።


================
ጉዳያችን እናስተዋውቃችሁ
================

1/ ዶ/ር ፍቅርተ አረጋ

ዶ/ር ፍቅርተ አረጋ ብልኋ ጦጢት በሚል ርዕስ የተረት መጽሓፍ ክፍል አንድ ይዛ ቀርባለች። መጽሓፏ በአሁን ጊዜ በአማዞን እየተሸጠ 

ይገኛል። 


የዶ/ር ፍቅርተ መጽሓፍ በእንግሊዝኛ፣በአማርኛ እና በኦሮምኛ ተዘጋጅቶ የቀረበ ሲሆን የትግርኛ ትርጉሙ በቅርቡ እንደሚደርስ ገልጻለች።አማዞን ላይ ለመክፈት ይህንን ሊን ይጫኑ። መጽሓፎቹን በሦስቱም ቋንቋዎች የሚያገኙበትሊንክ ከእዚህ በታች ያገኛሉ።

 ብልኋ ጦጢት (Kindle edition only) 

Totit the Baby Monkey & Her Wise Family

Qamalee Qarute (Afaan Oromo version) -  (Kindle edition only) 


2/ የጋዜጠኛ ማኅሌት ሊባኖስ ሚድያ

በዩቱብ ትውልዱ የጎደለበትን የማንበብ ባሕል እንዲያድግ የተለያዩ መጽሓፎችን እያስተዋወቀች የምትገኝ ወጣት ነች። ከመጽሓፎቹ ውስጥ አጓጊ ክፍሎቹን እየመዘዘች ትውልዱ እንዲያነብ እያበረታታች ነው። ብዙዎች እንዲህ ዓይነት የቁም ነገር ዩቱቦችን ሳይሆን የፌዝ እና ቧልት ሲሆን ብዙ ተከታይ እና ተመልካች አለው። ይህ በራሱ የስብራታችን ማሳያ ነው። የማኅሌት የመጽሃፍ ዳሰሳዎች ግን አስተማሪዎች ናቸው። 

የሊባኖስ ሚድያ ሊንክ ከእዚህ በታች ያገኛሉ።



3/ የእንግዳወርቅ Engida Vlogs ዩቱብ 

እንግዳወርቅ ከምትኖርበት ኬንያ ባላት ጊዜ ወገኖቿን ለማስተማር፣ያገኘችውን ለማካፈል ትተጋለች።ኬንያ ውስጥ ያሉ ልምዶች፣የህይወት ተሞክሮ፣የቤት አያያዝ፣የምግብ አዘገጃጀት ወዘተ ለወገኖቿ ለማካፈል ትተጋለች። አሁንም ግን የቧልት ዩቱበሮች ይሰማሉ እንጂ ቁምነገር የያዙትን የሚከታተለው ጥቂት ነው።

የእንግዳ ወርቅ ዩቱብ ሊንክ ከእዚህ በታች ያገኛሉ።


ባጠቃላይ ሴት ጸሓፊዎች፣የቁምነገር ዩቱብ አቅራቢዎች ብዙ የሉንም።ብዙ የቧልት ዩቱቦች እና ጽሑፎች ግን ሞልተዋል። ብዙው የሚከታተለው የቧልቱን ነው። የቁም ነገር ጸሓፊዎችን የሚከታተል ብዙም የለም። በመሆኑም ቁም ነገር ይዘው ብቅ የሚሉትን ማበረታታት አስፈላጊ ነው።ጉዳያችን ዛሬ ለጅማሮ ለመጠቆም ሞክራለች።ሌሎች ሚድያዎችም ሊቀጥሉበት የሚገባ ነው።
=================///፟=============

Thursday, November 10, 2022

የናይሮቢው ድርድር ካልተራዘመ ከአሁን በኋላ ህወሓት በዝርዝር የትጥቅ አፈታት ሂደት ላይ ለመስማማት 36 ሰዓታት ብቻ ይኖሩታል።

36

  • የድርድር ጊዜው ካልተራዘመ በቀጣዮቹ 36 ሰዓታት ውስጥ የትጥቅ መፍታት ዝርዝር ሂደቱ ላይ ስምምነት ይደረሳል ተብሎ ይጠበቃል። ስምምነት ባይደረሰም በትግራይ ሰላም የማምጣት ኃላፊነት የወደቀው መከላከያ ትከሻ ላይ ብቻ መሆኑን የትግራይ ህዝብ በተለይ ባለፈው አንድ ሳምንት ውስጥ የበለጠ ገብቶታል።
===========
ጉዳያችን ምጥን
===========

ጥቅምት 23/2015 ዓም በፊርማ የተጠናቀቀው በደቡብ አፍሪካ ዋና ከተማ ፕሪቶርያ ባለፈው ሳምንት በኢትዮጵያ ፌድራል መንግስት እና በህወሓት መሃከል የነበረው ንግግር (ድርድር) የኢትዮጵያ መከላከያ ከፍተኛው እርከን በፊልድ ማርሻል ብርሃኑ ጁላ የተመራ የመከላከያ መኮንኖች ከህወሃት መሪዎች ጋር በናይሮቢ እየቀጠለ ነው።

የናይሮቢው ንግግር እንደደቡብ አፍሪካው በዝግ እየተደረገ ሲሆን ትናንት ረቡዕ ይጠናቀቃል ተብሎ ባለመጠናቀቁ እስከ ነገ ዓርብ እንደቀጠለ ከስፍራው መረጃ አገኘን ያሉ የምዕራብ ዜና አውታሮች የገለጹ ሲሆን አሁን ንግገር እየተደረገ ያለው ህወሃት ትጥቅ የሚፈታበት ዝርዝር አካሄድ ላይ እና ለትግራይ የዕለት ደራሽ ምግብ፣ኤሌክትሪክ እና ኢንተርኔት የሚለቀቅበት ጉዳይ ላይ ነው።ይህንኑ አስመልክቶ ዋሽንግተን ፖስት ዛሬ በኢትዮጵያ ሰዓት አቆጣጠር ከቀትር በኋላ በለቀቀው ዘገባ የኢትዮጵያ ፌድራል መንግስት ወክለው በድርድሩ ላይ የተገኙት አቶ ሬድዋን ሁሴን ሰብዓዊ ዕርዳታው በእዚህ ሳምንት መጨረሻ ወይንም በመጪው ሳምንት አጋማሽ ላይ ትግራይ እንደሚደርስ መናገራቸውን ዘግቧል።

ይህ በእንዲህ እያለ የኢትዮጵያ መንግስት ቃል አቀባይ ወ/ሮ ሰላማዊት ዛሬ ጧት ለጋዜጠኞች በሰጡት መግለጫ ለሰብዐዊ እርዳታ የሚያንቀሳቅስ ልዩ ቡድን መንግስት ማደራጀቱን እና መንቀሳቀሱን ገልጸዋል። በእዚህ መሰረት በአራት ቡድን የተደራጀ የእርዳታውን ሥራ የሚያቀላጥፍ ቡድን በሰሜን ወሎ በኩል እና በሰሜን ጎንደር በኩል እንደተንቀሳቀሰ እና የመሰረተ ልማቶች ግንባታንም መንግስት እያቀላጠፈ መሆኑን ገልጸዋል።

የሰላም ንግግሩ በጥሩ ሁኔታ ማለቁ እና ህወሃት አሁን የትግራይን ህዝብ ለማዳን ብቸኛ አማራጩ ትጥቅ ፈትቶ ወትሮም ሲጠብቀው የነበረው መከላከያ ሥራውን እንዲቀጥል ማድረግ ወስኛለሁ ያለው ህወሃትም ከእዚህ ውጭ ሌላ አማራጭ አለመኖሩን ማወቁም መልካም ዕይታ ነው።እዚህ ላይ ይህ ውሳኔ የመጣው የኢትዮጵያ መከላከያ እና ጥምር ጦር አድዋ፣አክሱም እና ሽሬን ጨምሮ በርካታ የትግራይን ከተሞች እና ገጠር አካባቢዎች ነጻ ካወጣ በኋላ ነው። 
 
የስምምነቱ ውጤት ምንም ቢሆን በትግራይ ሰላም የማምጣት ሂደቱ ኃላፊነት የወደቀው መከላከያ ትከሻ ላይ ብቻ መሆኑን የትግራይ ህዝብ በተለይ ባለፈው አንድ ሳምንት ውስጥ የበለጠ ገብቶታል።ከቀደመው በላይ የቅርብ ክስተቶች ለትግራይ ህዝብ የሰጡት የሰላም ጭላንጭሎች የበለጠ ግልጽ አድርገዋል።ከእዚህ የሰላም ጭላንጭል ማንም የትም ቢሰለፍ ፈልቅቀው ሊወስዱበት እንደማይችሉ ህዝብ ይገባዋል።ለእዚህም የመከላከያ ሚና እጅግ የጎላ እንደሆነ ከምንጊዜውም በላይ ግልጽ እና ግልጽ ሆኗል።ከእነኝህ ክስተቶች ውስጥ 
  • ህወሃት ትጥቅ የሚፈታ እንጂ አይነኬ አለመሆኑን የትግራይ ህዝብ ከእዚህ ድርድር ተምሯል።
  • መከላከያ የዘር ማጥፋት ፈጸመ እያሉ በውሸት ሲያወሩ የነበሩት ሁሉ ውሸታቸውን ለመሆኑ እራሱ ህወሃት መከላከያ ይጠብቀን የሚል ሰነድ ላይ በመፈረሙ አረጋግጧል። ህወሃት በእዚህ ሰነድ ላይ ሲፈርም ለትግራይ ህዝብ ከኢትዮጵያ መከላከያ በላይ ማንም እንደማይደርስለት ለትግራይ ህዝብም ደግሞ ነግሮታል።
  • የትግራይ ህዝብ የማይነኬው ህወሃት ሊወገድ የሚችል መሆኑ ተነግሮታል።የህወሃት ሚድያዎች የኢትዮጵያን መንግስት ''ፋሽሽት'' እያሉ ከሳምንት በፊት ሲጠሩ የነበሩ በአንድ ሳምንት ውስጥ የኢትዮጵያ መንግስት ሲሉ ሰምቷል።
  • የትግራይ ህዝብ በተለይ በውጭ የሚኖሩ እና ከኢትዮጵያ እና የትግራይን ንብረት ዘርፈው የወጡ፣ለትግራይ ህዝብ አንድ ብርጭቆ ንጹህ ውሃ ያልሰጡ የትግራይ ህዝብ ሰላም ሲመጣ ሲቃወሙ አይቶ ከህወሃት በላይ የሆኑ ህወሃቶች ምን ያህል ጠላቱ እንደሆኑ ከመቼውም ጊዜ በላይ ለይቶ አውቋቸዋል።
  • ጥቅምት 24/2013 ዓም ህወሃት በመከላከያ ላይ የፈጸመው ግፍ ምን እንዳስከተለ የትግራይ ህዝብ ተመልሶ ለማየት የበለጠ ፍንትው ብሎ የታየበት ጊዜ ነው።
በመሆኑም መከላከያ አሁን ያለበት አቋም በበለጠ በትግራይ ህዝብ ዘንድ የመፈለጉ ብቻ ሳይሆን ከመከላከያ ውጭ በትግራይ ማንም ሰላም እንደማያመጣ ከምንጊዜውም በላይ ለትግራይ ህዝብ ብቻ ሳይሆን ለራሱ ለህወሃትም ግልጽ ሆኗል። የትጥቅ አፈታቱ ሂደት ላይ ህወሃት ነገሮችን ለማጓተት ቢያስብም ባያስብም በተሰጠው የጊዜ ገደም ውስጥ ካልተከናወነ መከላከያ ወደ መቀሌ የመግባት እና አሁን ከፍተኛ ዝርፍያ በከተማዋ እየተፈጸመ እንደሆነ የሚነገርባትን ከተማ የማዳን ብሄራዊ ሃላፊነት አለበት።

================///==========

Beynouna Village - Ethiopia (Video) ባለፈው ሳምንት የተመረቀው መተሃራ እምብርት ላይ የተገነባው አስደናቄው የበይኑና ሪዞርት መንደር (ቪድዮ)

Beynouna Village - Ethiopia (Video) ባለፈው ሳምንት የተመረቀው መተሐራ እምብርት ላይ የተገነባው አስደናቄው የበይኑና ሪዞርት መንደር (ቪድዮ)